Zespół
Aspergera

Nazwa „zespół Aspergera” pochodzi od nazwiska austriackiego psychiatry Hansa Aspergera, który w roku 1944 opisał „pewien określony typ dziecka zaburzonego, używając nazwy psychoza autystyczna” . Są to całościowe zaburzenia rozwoju ze spektrum autyzmu, których częstość występowania wynosi 1 na 10 tys., a które występują zdecydowanie częściej u chłopców – stosunek do częstości występowania u dziewcząt wynosi 9 do 1 [1].

W Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 zespół Aspergera, oznaczony symbolem F84.5, został scharakteryzowany w następujący sposób:
Jest to zaburzenie o niepewnej wartości nozologicznej, charakteryzujące się takimi samymi nieprawidłowościami w zakresie interakcji społecznych jak autyzm, a także ograniczonym, stereotypowym repertuarem zainteresowań i aktywności. Od autyzmu różni się ono przede wszystkim brakiem ogólnego opóźnienia lub upośledzenia rozwoju mowy i funkcji poznawczych. Zaburzeniu temu często towarzyszy wyraźna niezgrabność i tendencja do utrzymywania się zaburzeń w wieku młodzieńczym i w życiu dorosłym. W początkach wieku dojrzałego pojawiają się sporadycznie epizody psychotyczne” [2].

Szerszą definicją jest zespół kryteriów diagnostycznych I.C. & C. Gillbergów, którzy wymieniają sześć kluczowych elementów charakterystycznych dla zespołu Aspergera. Są nimi:

• zaburzenia interakcji społecznej, nieumiejętność lub niechęć do współpracy w grupie,
• zaburzenia mowy i języka (opóźniony rozwój mowy, „perfekcyjny” język, pedantyczna mowa, nietypowa prozodia i charakterystyka głosu, trudności rozumienia języka, w szczególności znaczeń przenośnych i ukrytych),
• bardzo wąskie, specjalistyczne zainteresowania, wręcz obsesyjne zainteresowania jakąś dziedziną,
• zachowania powtarzalne, rutynowe,
• problemy w komunikacji niewerbalnej (ograniczona gestykulacja i ekspresja twarzy, problemy z zachowaniem odpowiedniego dystansu fizycznego, kłopoty z kontaktem wzrokowym),
• nieporadność ruchowa [3].

Tony Attwood wymienia jeszcze bardziej szczegółowo cechy, jakimi wykazują się dzieci z zespołem Aspergera:

• trudności z wyrażaniem i kontrolą emocji;
• niecodzienne umiejętności językowe – zaawansowane słownictwo i gramatyka, lecz opóźniony rozwój umiejętności prowadzenia rozmowy, niezwykła prozodia i skłonność do pedantyzmu;
• niezwykła pod względem intensywności i koncentracji fascynacja jakimś tematem;
• trudności z utrzymaniem uwagi w klasie;
• niezwykły profil umiejętności uczenia się;
• potrzeba pomocy przy czynnościach wymagających samodzielności (np. jedzenie, ubieranie się, toaleta – umiejętności samoobsługowe) i organizacji;
• niezdarny chód i koordynacja;
• wrażliwość na specyficzne dźwięki, zapachy, struktury czy dotyk [4].

PRZYPISY:

[1] A. Rajewski, Całościowe zaburzenia rozwoju, [w:] A. Bilikiewicz, S. Pużyński, J. Rybakowski, J. Wciórka (red.), Psychiatria, t. 2: Psychiatria kliniczna, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002, s. 651.
[2] World Health Organization, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, t. I, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, 2008, s. 249.
[3] I.C. Gillberg, C. Gillberg, Asperger syndrome – some epidemiological considerations: a research note, „The Journal of Child Psychology and Psychiatry” 1989, nr 30(4), s. 631–638.
[4] T. Attwood, Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik, Harmonia Universalis, Gdańsk 2013, s. 42.